Di chứng hậu Covid-19 của F0 đã khỏi bệnh vẫn có thể gặp hàng loạt triệu chứng và kéo dài từ 2-6 tháng như: sốt, ho, khó thở, mệt mỏi, tim đập nhanh, đau cơ bắp, rụng tóc, rối loạn nội tiết… Một số triệu chứng có thể tự khỏi, một số biến chứng sau khi khỏi Covid trở nặng phải nhập viện điều trị, gây ảnh hưởng sức khỏe và tài chính.
Di chứng hậu Covid-19 là gì?
Đây là tình trạng xảy ra ở những người tiền sử nhiễm SARS-CoV-2 đã khỏi bệnh trong vòng 3 tháng và có triệu chứng bệnh kéo dài ít nhất 2 tháng mà không thể giải thích bằng chẩn đoán thay thế. Các triệu chứng phổ biến gồm: mệt mỏi, khó thở, rối loạn chức năng nhận thức và một số triệu chứng khác.
Tình trạng kéo dài khiến sức khỏe người bệnh suy giảm, tác động đến đến khả năng quay trở lại làm việc hoặc gây khó khăn trong cuộc sống. Hậu di chứng sau khi mắc Covid-19 ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần, thể chất, tốn kém thời gian và tiền bạc để chữa trị.
Các di chứng phổ biến của Covid-19
Theo thống kê hiện nay có trên 200 biến chứng hậu Covid-19 được phát hiện, trong đó những triệu chứng sau khi mắc virus Corona thường gặp nhất: mệt mỏi, di chứng tâm thần kinh, di chứng tim mạch, hệ hô hấp bất thường.
Mệt mỏi
Mệt mỏi là triệu chứng thường gặp nhất ở bệnh nhân mắc hội chứng hậu Covid-19 bất kể ở nhóm người bệnh phải nhập viện hay nhóm bệnh nhẹ tự điều trị tại nhà. Tỷ lệ người bệnh có tiền sử nhiễm SARS-CoV-2 có biểu hiện mệt mỏi kéo dài sau khỏi bệnh chiếm từ 50%-90%, thông tin này được nhiều quốc gia báo cáo theo dõi người bệnh hậu Covid-19.
Phương pháp điều trị cho người bệnh mệt mỏi kéo dài hậu Covid-19 chủ yếu tăng cường thể thao vận động, bổ sung dinh dưỡng, làm việc nhẹ nhàng, tăng cường thời gian thư giãn để cơ thể phục hồi. Theo thống kê, tình trạng mệt mỏi kéo dài tùy theo mức độ thời gian khác nhau, người bị nhiễm Covid-19 nặng, nhập viện, thở máy thì tình trạng này có thể kéo dài từ 2-6 tháng.
Di chứng tâm thần kinh đa dạng
Covid-19 và nhiều virus khác có khả năng ảnh hưởng và làm tổn thương hệ thống thần kinh, hệ thống tai trong và tiền đình, gây đau đầu, chóng mặt. Ở trường hợp nặng hơn, người từng nhiễm Covid-19 có khả năng mất tập trung, giảm trí nhớ, rối loạn về tiếp nhận ngôn ngữ. Đây là hội chứng “sương mù não” (brain fog) – có biểu hiện lú lẫn, hay quên – tư duy trở nên mơ hồ, chậm chạp, kém nhạy bén….
“Sương mù não” kéo dài là một trong những triệu chứng thần kinh điển hình đã được ghi nhận ở những người từng là F0 sau khi khỏi bệnh. Nguyên nhân dẫn đến sương mù não có thể virus phá hủy rào cản ngăn dị vật xâm nhập vào não, từ đó gây ra tình trạng viêm não.
Đối với một số trường hợp chứng sương mù não sau Covid-19 có thể biến mất sau khoảng vài tháng. Nhưng một số trường hợp nó có thể tồn tại lâu hơn. Điều trị sương mù não phụ thuộc vào nguyên nhân. Ví dụ, nếu bạn đang thiếu máu, bổ sung sắt có thể làm tăng sản xuất tế bào hồng cầu và giảm đi tình trạng sương mù não…
Hệ hô hấp bất thường
Nhiều người bệnh phải kiểm tra sức khỏe vì ho, khó thở, đặc biệt khi gắng sức, vận động, leo cầu thang. Phần lớn nguyên nhân dẫn đến bất thường hô hấp là do tổn thương phổi sau nhiễm Covid-19.
Đây là di chứng thường gặp đối với F0, phổ biến nhất là tình trạng viêm phổi, xơ phổi, ảnh hưởng trầm trọng đến chức năng hô hấp. Đặc biệt, tình trạng ho, khó thở hậu Covid kéo dài có thể kéo dài trên nhóm người bệnh từng có tiền sử mắc viêm phổi nặng, từng thở máy, điều trị ECMO, lớn tuổi, những người từng thở oxy….
Khi họ thăm khám hậu Covid-19, bác sĩ chụp X-quang phổi, CT Scan đánh giá, phát hiện tình trạng phổi như đông đặc, kín mờ, sẹo, xơ, tổn thương ngoại biên… Dựa trên triệu chứng sẽ được điều trị phục hồi chức năng phổi, một số trường hợp phải nhập viện điều trị do viêm phổi, nhiễm trùng phổi.
Rối loạn tâm lý
Rối loạn tâm lý có thể xảy ra đối với người đang nhiễm Covid-19 và nhóm người khỏi bệnh. Dù thoát khỏi bệnh Covid-19, nhiều người rơi vào rối loạn giấc ngủ, rối loạn lo âu và trầm cảm. Có 3 nguyên nhân dẫn đến rối loạn tâm lý sau khi nhiễm Covid-19 là:
- Thứ nhất: Bị virus tấn công, hệ miễn dịch cơ thể khởi động chống lại virus nhưng không kiểm soát đúng cách đã gây hại cho tế bào thần kinh dẫn đến rối loạn giấc ngủ, đau đầu…
- Thứ 2: Do tâm lý căng thẳng, sợ hãi khi nhiễm bệnh, khi chịu cảnh cách ly một mình người bệnh cảm thấy bất ổn, sợ lây bệnh cho người khác, sự mất việc làm, sợ chết…
- Thứ 3: Khi mới bị bệnh, cơ thể tiết ra nhiều hormone chống lại tình trạng stress. Với những người xảy ra stress kéo dài sẽ khiến các cortisol tăng lên, tạo ra các gốc tự do, rối loạn chuyển hóa… làm cho người bệnh bất ổn, dễ cáu gắt.
Phương pháp điều trị rối loạn tâm lý chủ yếu liệu pháp vực dậy tinh thần, tăng cường nghỉ ngơi, dinh dưỡng hợp lý. Riêng đối với nhóm người bị trầm cảm sau khi hết Covid-19 có thể được điều trị bằng các loại thuốc chống trầm cảm.
Tìm hiểu thêm về cách hồi phục tâm lý sau Covid-19: https://sulforaphane-lab.vn/cach-cham-soc-tinh-than-cho-benh-nhan-hau-covid-19/
Di chứng tim mạch
Đã có nghiên cứu những người đã khỏi Covid-19 vẫn có di chứng tim mạch kéo dài, triệu chứng thường gặp: đau ngực, tăng men tim kéo dài – nguyên nhân có thể do viêm cơ tim tiếp diễn từ đợt cấp; hồi hộp. Ngoài ra, một số nhóm người bệnh có biểu hiện mạch nhanh khi nghỉ ngơi, hội chứng nhịp nhanh được cho là do rối loạn hệ thần kinh tự trị. Tình trạng tim đập nhanh xuất hiện trong khoảng 1-3 tháng đầu sau khi họ âm tính virus.
Di chứng để lại sau khi mắc Covid này gặp ở những người bình thường lẫn những người có bệnh nền tim mạch. Với người bệnh nền, nguy cơ nhập viện điều trị cao hơn. Còn ở nhóm người trẻ, vận động viên thể thao ít có nguy cơ mắc các vấn đề tim mạch hậu Covid-19 hơn nhóm bệnh nhân khác.
Tìm hiểu thêm về những di chứng sau Covid khác tại: https://sulforaphane-lab.vn/nhung-di-chung-nguy-hiem-kho-luong-cua-hau-covid-it-ai-biet/
Hội chứng sau Covid có kéo dài không?
Theo nghiên cứu theo dõi người bệnh sau nhiễm Covid-19, có từ 33%-76% người bệnh gặp triệu chứng hậu Covid kéo dài ít nhất 6 tháng sau khi khỏi bệnh; 20% người phải tái nhập viện, 80% người bệnh cần theo dõi tại các cơ sở chăm sóc sức khỏe ban đầu trong vòng 2 tháng từ khi xuất viện.
Ngoài ra, một nghiên cứu ở 309 người nhiễm Covid-19, theo dõi trong 2-3 tháng sau khi lành bệnh cho rằng có 4 yếu tố khiến người nhiễm Covid-19 dễ mắc chứng Covid kéo dài hơn là do: Người nhiễm có tải lượng vi rút cao hơn, kháng thể tự nhiên tấn công nhầm vào các mô của cơ thể, sự kích hoạt lại của virus Epstein-Barr (EBV) gây mệt mỏi, sốt, viêm họng và nổi hạch…
Phương pháp điều trị hội chứng hậu Covid
- Tập thở: những bài tập thở sẽ giúp phục hồi chức năng phổi.
- Đi bộ: Sau khi khỏi bệnh bạn nên đi bộ khoảng 30 phút mỗi ngày, sau đó tăng dần thời gian đi bộ, ngoài ra bạn cũng có thể tập thêm những bài thể dục khác tăng độ phục hồi cho phổi như: Hít đất, bơi lội, chèo thuyền…
- Ăn uống đầy đủ dinh dưỡng: ăn uống đầy đủ dinh dưỡng để cơ thể phục hồi là một cách đơn giản giúp cơ thể chữa lành hội chứng hậu Covid-19. Chúng ta nên bổ sung các thực phẩm giàu vitamin, khoáng chất và protein như: cá béo, thịt nạc, trái cây tươi, các rau có màu xanh đậm, trứng, sữa….
- Khám bệnh hậu Covid-19: Sau khi khỏi bệnh, dù triệu chứng nhẹ trong vòng 3 tháng đầu khỏi bệnh, người nhiễm nên đến cơ sở y tế để thăm khám, theo dõi sức khỏe. Việc khám sớm có thể phát, điều trị sớm các di chứng khiến người bệnh trở nặng.
Cách để ngăn ngừa biến chứng hậu Covid-19
Để ngăn ngừa di chứng hậu Covid-19 là phòng tránh mắc bệnh bằng nhiều cách khác nhau:
Tăng cường vệ sinh, khẩu trang, sát khuẩn
SARS-CoV-2 gây bệnh Covid-19 lây qua tiếp xúc giọt bắn, vì thế chúng ta cần tuân thủ vệ sinh, đeo khẩu trang, sát khuẩn, giữ khoảng cách nhằm hạn chế lây bệnh.
Tiêm phòng đầy đủ
Đối với những người không có chống chỉ định tiêm phòng Covid-19, hãy tiêm vắc xin Covid-19 ngay khi có thể là cách tốt nhất để phòng tránh Covid-19 và cũng có thể giúp những người xung quanh nguy cơ mắc bệnh này.
Điều trị dự phòng
Sulforaphane thông tin đối với nhóm người dị ứng, suy giảm miễn dịch không thể tiêm vắc xin ngừa Covid-19 hoặc dù có được tiêm vắc xin Covid -19 nhưng cơ thể không có khả năng tạo đủ kháng thể để bảo vệ cơ thể thì có thể đăng ký điều trị dự phòng Covid-19 bằng kháng thể đơn dòng Evusheld là thuốc kháng thể đơn dòng điều trị dự phòng Covid-19 trước phơi nhiễm đầu tiên trên thế giới được FDA cấp phép.
Triệu chứng hậu Covid có thể xuất hiện từ khi người bệnh khỏi bệnh và kéo dài trong vòng 6 tháng. Để ngăn ngừa di chứng hậu Covid-19 tác động nặng đến sức khỏe, tinh thần, hãy thực hiện những phương pháp khắc phục và phòng ngừa sớm nhất có thể.